Với việc xây dựng nhiều cái kết khác nhau, điện ảnh tương tác đang mở ra một nhánh mới trong điện ảnh trong đó khán giả là một phần làm nên câu chuyện.

Black Mirror Bandersnatch (Gương đen Bandersnatch), phim tương tác đầu tiên trên Netflix
 

Khái niệm về phim tương tác đã xuất hiện từ lâu, nhưng trong những năm gần đây loại hình giải trí này có những bước phát triển đáng chú ý với sự tham gia của các ông lớn trực tuyến lẫn màn ảnh rộng. Với sự ra mắt của Late Shift (Phi vụ nửa đêm), điện ảnh tương tác dường như xóa mờ ranh giới giữa khán giả và câu chuyện, biến màn ảnh thành sân chơi cho tất cả.

Bắt đầu nhen nhóm từ đầu thế kỷ 20, ý tưởng về phim tương tác xuất hiện trong những trò chơi bắn súng tại hội chợ. Tới năm 1967, bộ phim của Cộng hòa Séc Kinoautomat trở thành tác phẩm phim tương tác đầu tiên, dù cách thức, mô hình tương tác lúc đó còn khá thủ công.

Sự ra đời và bùng nổ của máy tính đã giúp công nghệ làm phim trở nên đơn giản hơn. Theo đó, các nhà làm phim có thể trình chiếu video tương tác cho khán giả/người chơi một cách khéo léo. Ngoài Late Shift và Black Mirror: Bandersnatch (Gương đen: Bandersnatch), một số phim gần đây được làm theo hướng phim tương tác phải kể tới Detroit: Become Human (Cuộc chiến giành quyền được sống) (2018), Erica (2019), phim hoạt hình Cat Burglar (2022). Sắp tới đây, bộ phim phiêu lưu kỳ ảo dựa trên game Deathtrap có tên Dungeon: The Golden Room sẽ là đại diện đáng chú ý tiếp theo của điện ảnh tương tác. 

Phim Detroit Become Human (Cuộc chiến giành quyền được sống)

Thường bắt đầu từ những tựa games được nhiều người chú ý, bộ phim được xây dựng theo hướng tương tác sẽ đưa ra những lựa chọn thú vị, những câu chuyện phức tạp cùng những cái kết bất ngờ. Dựa vào những games nổi tiếng, phim tương tác được coi là một trong những hướng đi triển vọng của điện ảnh trong tương lai. Đầu tiên phải kể đến đó là những thay đổi trong công nghệ làm phim.

Ra mắt trên nền tảng Netflix vào năm 2018, Black Mirror: Bandersnatch được quay tại một phim trường bình thường nhưng quá trình tiền kỳ và hậu kỳ là cả một cuộc cách mạng. Ban đầu các nhà làm phim sử dụng một phần mềm lập trình tên là Twine để viết kịch bản tương ứng với các nhánh câu chuyện.

Tuy nhiên, để đạt tới độ phức tạp của một kịch bản phim lẻ, Netflix đã phát triển một phần mềm riêng để theo dõi tất cả các lựa chọn và kết cấu cốt truyện. Họ cũng phát triển các công nghệ như “theo dõi trạng thái” để cá nhân hóa hành trình của mỗi người xem thông qua tác động tinh tế mà mỗi lựa chọn có thể có đối với các cảnh sau đó. Ngay cả quá trình quay cũng khác thường: các diễn viên phải diễn nhiều cách cho cùng một cảnh: lúc này giám sát kịch bản đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Tổng thời lượng cho toàn bộ cảnh quay của 5 cái kết chính là 5 tiếng đồng hồ.

Khi phim Shift (Phi vụ nửa đêm) được chiếu, khán giả có thể đưa ra lựa chọn của họ thông qua ứng dụng, app sẽ chỉ định cốt truyện tiếp theo dựa trên đa số phiếu bầu. Với 7 kết thúc khác nhau trong đó chỉ có một “true ending” (kết thúc có hậu kiểu Hollywood), Phi vụ nửa đêm có thể xem như bộ phim đầu tiên đem đến trải nghiệm điện ảnh tương tác trên màn ảnh rộng. Tổng thời lượng của phim là 4 tiếng, nhưng tùy theo lựa chọn của khán giả mà các tình huống sẽ dao động từ 64 - 97 phút.

Trong Phi vụ nửa đêm, nhân vật chính là một sinh viên bị cuốn vào một vụ cướp vũ trang. Giờ đây không chỉ chứng kiến diễn biến phim, mọi người có cơ hội được quyết định các ngã rẽ của câu chuyện, hướng đi nhân vật, thậm chí muốn họ tốt hay xấu cũng có thể do bạn. Không dừng lại là định dạng kết hợp giữa trò chơi và phim ảnh, thể loại này tạo nên cách thức tương tác mới giữa bộ phim và người xem, đem đến trải nghiệm điện ảnh tương tác đích thực cho khán giả.

Cảnh trong phim Late Shift (Phi vụ nửa đêm)

Với cách vận hành như vậy, phim tương tác nếu được đầu tư đúng mức sẽ mang đến các trải nghiệm khác biệt so với phim truyền thống. Và dù khái niệm về phim tương tác đã xuất hiện từ lâu, nhưng trong những năm gần đây loại hình giải trí này có những bước phát triển đáng chú ý. Với phim điện ảnh Late Shift (tựa Việt: Phi Vụ Nửa Đêm), điện ảnh tương tác đã biến màn ảnh thành sân chơi cho người xem, kết phim thế nào do chính mỗi người quyết định.

Phim điện ảnh Phi vụ nửa đêm vốn xuất phát điểm là một tựa game tương tác từng phát hành trên các nền tảng như PS4, Xbox, Steam… từ năm 2017. Chỉ đến năm 2020, tác phẩm mới được phát hành dưới định dạng phim điện ảnh. Đây là phim điện ảnh tương tác đầu tiên được ra rạp với 7 cái kết khác nhau, nhưng chỉ có 1 kết thúc tuyệt đối.

Phi vụ nửa đêm quy tụ sự tham gia diễn xuất của Joe Sowerbutts và Haruka Abe, do Tobias Weber làm đạo diễn kiêm biên kịch.Đ ây cũng là tác phẩm nhận về nhiều giải thưởng, trong đó phải kể tới giải Cymru Award của BAFTA dành cho Trò chơi xuất sắc, được vinh danh tại Giải thưởng Phát triển kết nối trò chơi và BIG Festival Brazil.

Với phim tương tác, khi khán giả đưa ra lựa chọn của họ thông qua ứng dụng, họ sẽ được chỉ định cốt truyện tiếp theo dựa trên đa số phiếu bầu. Với sự phát triển mạnh mẽ của không gian mạng, các phần mềm ứng dụng, phim tương tác sẽ có thể trở thành một nhánh mới của điện ảnh và phát triển mạnh mẽ.

Phim hoạt hình Cat Burglar

XUÂN BÁCH

Nguồn: Tạp chí VHNT số 526, tháng 2-2023