Ngày hội của đồng bào Thái - Ảnh: Nguyễn Thanh Hà

Tư duy lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong thời kỳ đổi mới

Công cuộc đổi mới của đất nước ta được tiến hành từ năm 1986. Trong quá trình thực hiện công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, Đảng ta xác định “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”; “Phát triển văn hóa vì sự hoàn thiện nhân cách và xây dựng con người để phát triển văn hóa. Trong xây dựng văn hóa, trọng tâm là chăm lo xây dựng con người có nhân cách, lối sống tốt đẹp với các đặc tính cơ bản: yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, trung thực, đoàn kết, cần cù, sáng tạo”. Bởi vậy, việc xây dựng nền văn hóa cách mạng và con người Việt Nam luôn được Đảng ta quan tâm, định hướng bằng hệ thống tư duy lý luận với những luận điểm sâu sắc, toàn diện, cụ thể và phù hợp với từng giai đoạn lịch sử, nhằm hướng dẫn sự phát triển của nền văn hóa và con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước.

Đảng nhận diện toàn diện, sâu sắc về vai trò, vị trí của văn hóa và con người Việt Nam trong phát triển. Đảng xác định xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; Xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội và con người trong điều kiện đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập kinh tế quốc tế. Với mục đích như vậy, nội dung văn kiện Đại hội X, XI, XII, XIII của Đảng đã thể hiện nhận thức sâu sắc và toàn diện hơn quan điểm, đường lối, định hướng quan trọng của Đảng về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, trong đó nhiệm vụ “Tập trung nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới” là nhiệm vụ quan trọng được đặt ra từ Đại hội XII-Đại hội XIII đến nay. 

Tranh cổ động của tác giả Trần Duy Trúc - Hà Nội

Về nguồn lực con người, Đảng ta khẳng định mục tiêu “Phát triển con người toàn diện, xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc”. Vấn đề đạo đức, lối sống của con người được đề cao, Đảng đặt ra yêu cầu, nhiệm vụ: Thực hiện những giải pháp đột phá nhằm ngăn chặn có hiệu quả sự xuống cấp về đạo đức, lối sống, đẩy lùi tiêu cực xã hội và các tệ nạn xã hội. Bảo vệ và phát huy các giá trị tốt đẹp, bền vững trong truyền thống văn hóa Việt Nam. Đẩy mạnh giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật, bảo vệ môi trường, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc của người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ. Từng bước vươn lên khắc phục các hạn chế của con người Việt Nam; xây dựng con người Việt Nam thời đại mới, gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại”. Tư duy lý luận của Đảng gắn với yêu cầu thực tiễn về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong bối cảnh mới, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước trong thời kỳ đổi mới. 

Phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam, tư duy đột phá về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong kỷ nguyên mới.

Dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV với chủ đề: cả dân tộc chung sức, đồng lòng thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030; tự chủ chiến lược, tự cường, tự tin, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc vì hòa bình, độc lập, dân chủ, giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội. Với mục tiêu Phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam, Dự thảo Văn kiện Đại hội xác định tư tưởng chỉ đạo bằng những định hướng cơ bản quan trọng “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam”. Trong đó, Đảng đặt ra các nhiệm vụ cụ thể: 

Về xây dựng và phát triển văn hóa: “Đẩy mạnh phát triển đồng bộ các lĩnh vực văn hóa; xây dựng môi trường văn hóa, đời sống, lối sống văn hóa trong gia đình, trường học, cơ quan, đơn vị và cộng đồng dân cư. Bảo tồn và phát huy hiệu quả các giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế di sản. Xây dựng các thiết chế và tổ chức các hoạt động văn hóa theo hướng thiết thực, linh hoạt, lấy địa bàn cơ sở, người dân làm trung tâm. “Chú trọng phát triển văn hóa chính trị. Phát triển văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa khởi nghiệp sáng tạo và đạo đức doanh nhân”. 

Về quảng bá văn hóa: “Chủ động, tích cực hợp tác, quảng bá hình ảnh đất nước, giá trị văn hóa và con người Việt Nam ra thế giới. Phát triển mạnh công nghiệp văn hóa, dịch vụ văn hóa đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu hưởng thụ văn hóa của Nhân dân”. 

Về yêu cầu năng lực cán bộ văn hóa: “Nâng cao năng lực cán bộ lãnh đạo, quản lý về văn hóa và phát triển con người. Chăm lo đội ngũ văn nghệ sĩ và những người làm công tác văn hóa, nhất là văn hóa cơ sở. Ưu tiên phát triển các cơ sở đào tạo văn hóa, nghệ thuật; có chính sách hỗ trợ các bộ môn nghệ thuật truyền thống”. 

Về xây dựng, phát triển nguồn lực con người: “Phát triển toàn diện con người Việt Nam về đạo đức, trí tuệ, ý thức dân tộc, trách nhiệm công dân, năng lực sáng tạo, thẩm mỹ, thể lực, kỹ năng sống, kỹ năng nghề nghiệp. Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh gắn với xây dựng, hoàn thiện con người mới Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đề cao, khuyến khích vai trò tiên phong của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, doanh nhân và những người làm công tác văn hóa”; “Khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, tự chủ, tự tin, tự lực, tự cường, tự hào dân tộc, khát vọng xây dựng đất nước phồn vinh, văn minh, hạnh phúc. Phát huy có hiệu quả giá trị văn hóa và tinh thần cống hiến của con người Việt Nam, để văn hóa thực sự trở thành nguồn lực nội sinh, động lực và hệ điều tiết phát triển đất nước”. 

Về xây dựng lối sống, nếp sống văn hóa: “Xây dựng văn hóa gia đình, nhà trường và xã hội nhằm bảo vệ, gìn giữ thuần phong mỹ tục, tinh thần tương thân, tương ái, đoàn kết, nghĩa tình, trọng đạo lý, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại. Phát triển, lan tỏa các giá trị văn hóa và chuẩn mực đạo đức; tăng cường "sức đề kháng" của văn hóa, chống lại mọi sự “xâm lăng” về văn hóa; bài trừ các hình thức văn hóa lai căng, hủ lậu ảnh hưởng đến thuần phong mỹ tục; đấu tranh, phản bác những luận điệu xuyên tạc lịch sử, văn hóa và truyền thống cách mạng”. 

Dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV, trên cơ sở kế thừa và phát huy tư duy lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam thời kỳ đổi mới (cụ thể là từ Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X đến lần thứ XIII), Đảng ta chủ trương “Phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam”. Đây là tư tưởng đột phá so với nội dung Văn kiện Đại hội Đại biểu các kỳ trước đây. Văn kiện Đại hội XIV khẳng định quyết tâm của Đảng ta không chỉ là chăm lo cho văn hóa, xây dựng, phát triển văn hóa, con người... mà hướng vào mục tiêu “phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam”, đây không chỉ là định hướng, định tính mà Đảng ta đã định lượng cụ thể: phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa, đặt nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa với trách nhiệm cao hơn, cụ thể, rõ ràng hơn với ý chí quyết tâm lớn. Nhấn mạnh vai trò văn hóa là nguồn lực nội sinh của sự phát triển, vai trò dẫn dắt của văn hóa đối với sự phát triển của cách mạng và của cả dân tộc, hướng tới xây dựng đất nước giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc... vững bước trên con đường chủ nghĩa xã hội, tiến mạnh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Với mục tiêu bao trùm như vậy, Đảng ta đã cụ thể hóa từng nhiệm vụ cụ thể về: xây dựng và phát triển văn hóa; quảng bá văn hóa; yêu cầu năng lực cán bộ văn hóa; xây dựng, phát triển nguồn lực con người; xây dựng lối sống, nếp sống văn hóa...Những nhiệm vụ cụ thể này rất quan trọng trong thời kỳ mới, được Đảng ta nhìn nhận thấu đáo từ bối cảnh thực tiễn về kết quả xây dựng, phát triển văn hóa thời gian qua, thấy được yêu cầu nhiệm vụ quan trọng, bức thiết cần thực hiện trong giai đoạn mới. Đảng xác định “lấy địa bàn cơ sở, người dân làm trung tâm” để thực hiện các nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa và con người.

Về xây dựng và phát triển văn hóa, điểm mới của Dự thảo Văn kiện, Đảng đặt ra nhiệm vụ “Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh gắn với xây dựng, hoàn thiện con người mới Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. “Đẩy mạnh phát triển đồng bộ các lĩnh vực văn hóa; xây dựng môi trường văn hóa, đời sống, lối sống văn hóa trong gia đình...”, đề cập nội dung này, Đảng hướng tới mục tiêu quan trọng: xây dựng lối sống văn hóa trong gia đình bởi gia đình là một trong ba trụ cột của đất nước, dân tộc: Nhà (Gia đình)-Làng-Nước. Gia đình là tế bào của xã hội. “Một xã hội văn minh, lành mạnh và tươi vui phải bắt đầu từ đây (Gia đình)” “gia đình tốt thì xã hội mới tốt”, đây là một thực tế Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nhiều gia đình cộng lại mới thành xã hội, xã hội tốt thì gia đình càng tốt, gia đình tốt thì xã hội mới tốt. Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”. Văn hóa gia đình - bộ phận nền tảng cấu thành văn hóa dân tộc. 

Về  năng lực cán bộ văn hóa: Đảng yêu cầu “Chăm lo đội ngũ văn nghệ sĩ và những người làm công tác văn hóa, nhất là văn hóa cơ sở”. Vai trò văn hóa cơ sở được Đảng ta đặc biệt chú trọng nhấn mạnh “nhất là văn hóa cơ sở”, bởi trên thực tế đơn vị cơ sở ở cấp dưới cùng,  là nơi thể hiện trực tiếp và thực hiện các chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước trong đời sống thực tiễn. Đặc biệt, cấp xã/phường đặc khu có vị trí quan trọng, là nơi tiếp cận với đông đảo nhân dân - một lực lượng sản xuất quan trọng, nơi tổ chức liên kết những cộng đồng dân cư với nhau trong các sinh hoạt vật chất và tinh thần diễn ra trong đời sống hằng ngày, là địa bàn thuận tiện để tổ chức hoạt động sáng tạo và hưởng thụ văn hóa. Từ trước tới nay, Bác Hồ và Đảng ta đã coi trọng và đặt đúng vai trò, vị trí công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cấp xã là gần gũi dân nhất, là nền tảng của hành chính. Cấp xã làm được việc thì mọi công việc đều xong xuôi”.

Về xây dựng, phát triển nguồn lực con người: “Đề cao, khuyến khích vai trò tiên phong của đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ, doanh nhân và những người làm công tác văn hóa; Phát huy có hiệu quả giá trị văn hóa và tinh thần cống hiến của con người Việt Nam để văn hoá thực sự trở thành nguồn lực nội sinh, động lực và hệ điều tiết phát triển đất nước”. Điểm mới trong tư duy lý luận của Đảng tại Văn kiện Đại hội XIV, vai trò của văn hóa được nâng lên một tầm cao mới, trở thành “hệ điều tiết phát triển đất nước”. Nguồn lực con người trong văn hóa không chỉ xây dựng đất nước mà phải giữ vai trò là hệ điều tiết phát triển đất nước. Tư duy này thể hiện vinh dự và trách nhiệm lớn lao của văn hóa đối với sự phát triển bền vững đất nước, vị trí của văn hóa có vai trò, vị trí quan trọng tương xứng với ba trụ cột ngang nhau: chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa.

Về xây dựng lối sống, nếp sống văn hóa: “Xây dựng văn hóa gia đình, nhà trường và xã hội nhằm bảo vệ, gìn giữ thuần phong mỹ tục”. Những giá trị văn hóa truyền thống một lần nữa được Đảng ta tôn vinh, đề cao, đặc biệt văn hóa gia đình - bộ phận nền tảng quan trọng cấu thành văn hóa dân tộc. Xây dựng một xã hội phồn vinh, hạnh phúc, phải lấy gia đình là cơ sở nền tảng. Gia đình như môi trường lý tưởng để bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống. Gia đình có vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, đặc biệt là những giá trị đạo đức, lối sống, những phong tục tập quán truyền thống có ý nghĩa trong đời sống cần được phát huy trong đời sống thực tiễn hôm nay, tránh nguy cơ mai một, tổn thương những giá trị văn hóa truyền thống... Xây dựng lối sống, nếp sống văn hóa giữ vai trò quan trọng trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam. 

Về xây dựng và phát triển văn hóa: Đảng ta chú trọng hướng về cơ sở, xây dựng văn hóa gia đình, nhà trường và xã hội nhằm bảo vệ, gìn giữ thuần phong mỹ tục, tinh thần tương thân, tương ái, đoàn kết, nghĩa tình, trọng đạo lý, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại.

Về xây dựng con người, nội dung xây dựng đạo đức, lối sống văn hóa, văn hóa gia đình, văn hóa chính trị, văn hóa nghề nghiệp, văn hóa kinh doanh, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa khởi nghiệp sáng tạo và đạo đức doanh nhân... được Đảng đề cập trên bình diện rộng. Đây là những định hướng, nhiệm vụ để chúng ta xác định vai trò quan trọng của văn hóa và nguồn lực con người trong phát triển, nâng tầm văn hóa và nguồn lực con người trở thành hệ điều tiết, dẫn dắt đất nước vươn mình trong kỷ nguyên mới, phù hợp với sự vận động, phát triển đất nước trong thời kỳ mới, đồng thời cũng là những gợi mở quan trọng về phương diện lý luận, những nhiệm vụ quan trọng gắn với yêu cầu thực tiễn để tiếp tục có nhận thức mới, có tư duy đột phá toàn diện và sâu sắc hơn nữa về mối quan hệ của văn hóa, nguồn lực con người Việt Nam trong bối cảnh phát triển đất nước.

Đề xuất bổ sung tư duy lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam

Những định hướng của Đảng về “Phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam”, xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc thể hiện quan điểm  Văn kiện Đại hội XIV, Đảng đưa nhiệm vụ phát triển văn hóa lên một tầm cao, không chỉ là phát triển mà là phát triển “mạnh mẽ, toàn diện”. Để thực hiện mục tiêu này,  hoàn thiện Dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV, chúng tôi mạnh dạn đề xuất bổ sung một số nội dung:

1. “Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam” (ba dòng cuối cùng của trang 26) là định hướng cơ bản quan trọng trong xây dựng và phát triển văn hóa, đề cập đến trực diện đến hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam. Trong hệ thống Văn kiện Đại hội Đảng, đã đề cập đến nhiệm vụ xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam. Cụ thể, Văn kiện Đại hội XII: “Đúc kết và xây dựng hệ giá trị chung của người Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế” . Văn kiện Đại hội XIII: “Tập trung nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”. Thế nhưng trên thực tế, đến nay, vẫn chưa hoàn thành xác định được hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Hạn chế này được Đảng ta nêu rõ trong tiểu mục 2.Hạn chế, yếu kém tại ba dòng đầu tiên khổ cuối cùng trang 11 bản Dự thảo Văn kiện Đại hội XIV “Văn hóa chưa thực sự trở thành nguồn lực, sức mạnh nội sinh và động lực mạnh mẽ của sự phát triển. Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam chậm được làm rõ”. 

Cũng về nội dung này, trong “Báo cáo Tổng kết một số vấn đề lý luận và thực thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam”, Đảng cũng nêu rõ mặt hạn chế, cụ thể là: “Các giá trị, chuẩn mực về con người và văn hóa Việt Nam tuy đã được hình thành bước đầu nhưng chưa được rõ nét, chưa nghiên cứu và ban hành được hệ giá trị con người và văn hóa Việt Nam trong thời kỳ CNH, HĐH và hội nhập quốc tế làm cơ sở triển khai trong thực tiễn” (trang 55).

Để khắc phục hạn chế đó, nội dung Văn kiện Đại hội XIV phải có định lượng cụ thể về mặt thời gian để hoàn thành nhiệm vụ quan trọng này. Đề nghị bổ sung “Nghiên cứu, xác định, xây dựng hoàn thiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới” trong nội dung văn kiện tiếp theo sau 3 dòng cuối cùng trang 26 như sau: 

“Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, đồng bộ trên nền tảng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam.

Nghiên cứu, xác định, xây dựng hoàn thiện hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới”.

2. Trong cụm từ “Đẩy mạnh phát triển đồng bộ các lĩnh vực văn hóa; xây dựng môi trường văn hoá, đời sống, lối sống văn hóa trong gia đình, trường học, cơ quan, đơn vị và cộng đồng dân cư: (dòng thứ nhất đến dòng thứ 3, trang 27). Đề nghị bổ sung thêm 2 từ “nếp sống” sau từ “lối sống” thành: xây dựng môi trường văn hóa, đời sống, lối sống, nếp sống văn hóa trong gia đình. Bởi trên thực tế, hai khái niệm “lối sống, nếp sống văn hóa” gắn liền, logic về câu từ và ý nghĩa. Lối sống nói lên tính định hướng, định tính, còn nếp sống, nói lên tính định hình và định lượng: “Nếp sống” là một bộ phận của lối sống. Nếp sống văn hóa là một nội dung được coi trọng và là tiêu chí quan trọng phản ánh những giá trị văn hóa, văn minh đáp ứng nhu cầu chính đáng mà con người được thụ hưởng từ chính thành quả của mình tạo ra, đồng thời đánh giá sự phát triển của các địa phương trong cả nước. 

3. “Báo cáo Tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm qua ở Việt Nam” đề xuất bổ sung thành: “Báo cáo Tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa trong 40 năm (1986-2026) ở Việt Nam”. Lược bỏ từ “qua” trong cụm từ “trong 40 năm qua” thành “trong 40 năm (1986-2026)” để thấy được cụ thể mốc thời gian 40 năm đổi mới giai đoạn 1986-2016 trong tên đầu đề của Báo cáo.

Kết luận: 

1. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội. Trong xây dựng văn hóa, trọng tâm là chăm lo xây dựng con người có nhân cách để thực hiện công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Xác định vị trí vai trò quan trọng của văn hóa, trong hệ thống Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc của Đảng, tư duy lý luận của Đảng xác định rõ hơn về mô hình, đặc trưng, nội dung, nhiệm vụ của nền văn hóa Việt Nam cần xây dựng trong thời kỳ mới. Nội hàm về nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và những phẩm chất cơ bản của người Việt Nam đã được Đảng ta xác định trong từng giai đoạn lịch sử, phù hợp với sự phát triển của đất nước để xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

2. Với mục tiêu phát triển mạnh mẽ, toàn diện văn hóa và con người Việt Nam, thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển đất nước đến năm 2030, Dự thảo Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV với tư duy lý luận đột phá thông qua những định hướng bao trùm, sâu sắc, toàn diện và các nhóm nhiệm vụ cụ thể thuộc nhiều lĩnh vực xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam nhằm phát triển toàn diện, đồng bộ các lĩnh vực văn hóa, môi trường văn hóa, đời sống văn hóa phong phú, đa dạng, văn minh, lành mạnh; xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, gắn kết chặt chẽ, hài hòa giữa giá trị truyền thống và giá trị hiện đại; định hướng xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc; khơi dậy, phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam, được xác định là một nội dung trong đột phá chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đất nước trong 10 năm giai đoạn 2021-2030.

3. Để hoàn thiện Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV, sau khi nghiên cứu toàn bộ nội dung Dự thảo Văn kiện, chúng tôi mạnh dạn đề xuất bổ sung chỉnh sửa 3 luận cứ về các nội dung: xây dựng lối sống, nếp sống văn hóa, xác định định lượng thời gian hoàn thành các hệ giá trị văn hóa, khung thời gian tổng kết 40 năm thực hiện công cuộc đổi mới với hy vọng có một Văn kiện hoàn thiện. 

_______________________

Chú thích:

(*) Tham luận tại hội thảo khoa học “Những quan điểm mới của Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa trong Dự thảo Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV” do Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật tổ chức ngày 30/10/2025.

Tài liệu tham khảo

1. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ năm khóa VIII, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1998.

2. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X , Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006.

3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011.

4. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XII, Văn phòng Trung ương Đảng, Hà Nội, 2016.

5. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu Đảng toàn quốc lần thứ XIII, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.

6. Đảng Cộng sản Việt Nam, Dự thảo các Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, Bản lấy ý kiến đóng góp của nhân dân, tháng 10-2025.

TS TRẦN THỊ TUYẾT MAI

Nguồn: Tạp chí VHNT số 625, tháng 11-2025